Danışanlarımın bana sıklıkla sorduğu konulardan biri de emziktir. Doğru kullanıldığı zaman gerçekten hayat kurtarıcıdır – hem mecaz anlam olarak hem de hakikat olarak öyledir. Bu makalede emziğe dair tüm sorularınızı yanıtlamaya çalışacağım.

Bebeğime bir emzik vermeli miyim?
Bu elbette kişisel bir tercihtir ancak ben kendi 3 çocuğumda kullandığım gibi sizlere de kullanmanızı tavsiye ediyorum. Emzik kullanımının hiçbir zararı yoktur. Ebeveyn olarak hepimizin önceliği elbette bebeğimizi rahatlatmak. Biliyorsunuz ki, her ağlamada anne memesini vermek pratik olmadığı gibi, bazı durumlarda yanlış bile olabilir – emzik böyle durumlarda, bebeğinizi rahatlatmak için uygun olacaktır.

Araştırmalar bebeklerin emme güdüsünün ilk 6 ay çok yoğun olduğunu göstermekte. Bu sebeple eğer bebeğinizi emziğe alıştırmak istiyorsanız bu süre zarfında yapmanız doğru olacaktır.

Piyasada oldukça fazla seçenek bulunmaktadır; damaklı, damaksız, silikon, kauçuk ilk akla gelen seçenekler arasındadır. Her emzik çeşidinin farklı avantajları ve dezavantajları vardır. Mesela silikon emzikler steril etmek açısından pratiktir, daha uzun ömürlüdür – sadece 3 ayda bir yenilenmelidir ama dişler çıktığında yırtılabilir. Kauçuk emzikler ise dişler ile kesinlikle yırtılamaz ama her ay yenilenmesi, salgılanan nitrozamine maddesi açısından önemlidir. Tecrübelerim bana silikon ve damla şeklinde olan emziklerin daha kolay tolere edildiğini göstermekte. Unutmayın ki, kullandığınız emziğin tipi kadar önemli olan bir diğer konu da emziğin bebeğinizin yaşına uygun olan boyda olmasıdır.

Bebeğinizi yeni bir rutine geçirirken ya da beslenme aralıklarını açmanız gerektiğinde, sütünü ısıtırken ya da formül süt hazırlarken emzik kullanmak işinizi kolaylaştıracaktır. Dışarıdayken, bebeğinizi rahatlatmakta güçlük çektiğiniz durumlarda (aşı sonrası gibi), uyku vakti geldiğinde emzik gerçekten bir nimet olabilir.

Emzik kullanımı bebeğimin emmesini olumsuz etkiler mi?
Emzik emmek ve meme emmek aslında farklı eylemler olsa da Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), bebeklere emzik teklif etmeden önce bebeklerin emmeyi tamamen kavramış olduğundan emin olmak gerektiğini ve bebeklerin 3-4 haftalık olmasını önermektedir. Kilo alımı yerinde, beslenme aralıkları da iyi olan bir bebekte, eğer memeyi de iyi kavrayabilmişse, ya da hep biberon ile beslenecekse emziğe daha erken de başlanabilir.

Bununla birlikte, eğer bebeğiniz memeye tutunmakta sorun yaşıyorsa veya sütünüzün azlığı konusunda endişeleriniz varsa, emzik vermeyi geciktirmek özellikle önemlidir.

Emzik kullanmanın avantajları

• Kendi kendini sakinleştirmesine yardımcı olur; Bazı bebekler sallanma ve sarılma ile yatıştırılabilir ve sadece beslemeler sırasında emmek isterler. Ancak, bazıları aç olmadıklarında bile emmeye doyamayabilirler. Bebeğiniz hala anne sütü veya formül süt ile doyduktan sonra emmek istiyorsa, bir emzik bu dürtüyü tatmin edebilir. Emzik, örneğin iğne olduktan sonra, yabancı bir ortama girdiğinde korktuğunda ve üzgün olduğunda bebeğinizi rahatlatmaya da yardımcı olabilir.
• ABÖS riskini azaltır; Ani Bebek Ölümü Sendromu’ nun sebepleri her ne kadar bilinmese de, yapılan araştırmalar risk faktörlerini çok net bir şekilde listelemektedir ve bu sayede bizler de riskleri azaltabilmekteyiz. (Bu konuda daha detaylı olan makalemi buraya tıklayarak okuyabilirsiniz) Yapılan araştırmalar, uykuda emzik kullanan bebeklerin ABÖS riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir.
• Uykuya dalarken rahatlama aracı; Beslendikten ve geğirildikten sonra, bebeğiniz uykuya dalarken emzik emerek kendini rahatlatıp, uykuya daha kolay dalabilir.
• Seyahat esnasında kolaylık; Uçuş sırasında bebeğinizin bir emzik emmesi, hava basıncındaki değişikliklerden kaynaklanan kulak ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Karayolu kullanırken de bebeğiniz araba koltuğunda veya bebek arabasında zorluk çekiyorsa da kullanışlı olabilir.
• Bıraktırması kolaydır; Danışanlarımın en çok sorduğu sorulardan biri de emzik kullanımını sonlandırma ile ilgilidir. Doğru zamanda, biraz önden plan yaparak emziği bıraktırmak gerçekten de zor değildir.

Emzik kullanmanın dezavantajları ve çözümleri

• Bağımlılık: Uyanık olduğu sürelerde de emziği çok sık kullanan bir bebek, emzik kullanımına bağımlı olacaktır. Çocuğunuz büyüdükçe bu bağımlılık devam ederse, emziği bıraktırmak daha zor ve üzücü olabilir. Bu sebeple, emzik kullanımını sadece yukarıda belirttiğimiz durumlarda ve uyku sırasında kullandığınız taktirde tüm avantajlarından faydalanırken, bağımlılık riskini de kaldırmış olursunuz.
• Beslenme sorunları: Yukarıda “Emzik kullanımı bebeğimin emmesini olumsuz etkiler mi?” sorusuna verdiğim yanıtta olduğu gibi, emzik ile çok erken tanıştırıldığında beslenmeyi olumsuz etkilemesi olasıdır. Bu sebeple emziğe en erken bebeğiniz 3-4 haftalık olduğunda başlamak doğru olacaktır.
• Diş problemleri: Çocuğunuz emziği birkaç yıldan daha uzun bir süre düzenli olarak kullanırsa, emzik kullanımı ısırma biçimini ve dişlerinin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu sebeple emzik kullanımını en geç iki buçuk yaş sularında bırakmak doğru olacaktır.

Bebeğimin emzik kullanmasını istiyorum ancak almıyor. Ne yapabilirim?

• Bebeğinize ilk emzik teklif ettiğinizde keyfinin yerinde olduğu bir zamanı seçmeniz çok önemlidir. Uykusunu almış, karnını doyurmuş olmalısınız. Emzik kullanmayı öğretmek için uyku saatini beklemeyin! Tam uyuyacakken verdiğiniz taktirde uykusunu kaçırmanız olasıdır.
• Emziği diliyle iter, öğürür gibi yaparsa KESİNLİKLE onu zorlamayın! Farklı boylarda, şekillerde ve farklı materyallerden üretilmiş emzikleri deneyebilirsiniz. Benim şahsen çocuklarımda kullandığım emzik çeşidi, silikon, damla şeklinde, ortodontik modellerden olmuştur – bu tarz emzikler genel olarak daha kolay kabul edilen emziklerdir.
• Ters psikoloji oyununu oynayabilirsiniz; Bebeğinizin ağzına emziği verdikten sonra, o tam emecekken emziği yavaşça ağzından çekiniz. Bu hareketi tekrarlayınız. Tam emecekken çekip durduğunuz için hırslanacak, sert bir şekilde emziği kavrayıp emmeye başlayacaktır.
• Bu tüyolara rağmen hala emzik kabul etmiyorsa, bebeğinizin tercihlerine saygı duymaktan başka bir opsiyonunuz kalmadı demektir.

Emzik kullanımına dair pratik ve güvenlik ipuçları;

• Bebeğiniz uykuya emzik ile başlayıp, derin uykuya geçtiğinde emziğini düşürürse, lütfen tekrar yerine koymayın. Sürekli emziğin ağzında olmasına alıştırmayın.
• Mutlaka emziğinizin yedeği hatta yedeğinin de yedeği olsun! Ne kadar kolay kaybolduğuna ve en olmadık yerlerde en kirli yerlere düşebildiğine şaşıracaksınız!
• Emzikleri bebeğiniz 6 aylık olarak sterilize etmeniz çok önemlidir. Sterilize etmek için buhar, mikrodalga ve kimyasal sterilizasyon yöntemleri kullanabilirsiniz. 6 aydan itibaren kalıntı bırakmayan bir bulaşık deterjanı ile yıkayıp, içme suyu ile durulayarak kullanıma hazırlayabilirsiniz. Ve lütfen yere düşen bir emziği kendi ağzınıza sokup “temizleyerek” bebeğinizin ağzına vermeyin. Yapılan araştırmalar, yetişkin tükürüğünde bulunan bazı bakterilerin bebeklerin dişlerinde çürüklere sebep olabildiğini göstermekte – hem de diş etini yardığı ilk andan itibaren!
• Boğulma riski oluşturabileceği için emzikleri bebeğinizin kıyafetine, boynuna asmayın! Özel emzik klipsleri ile emzikleri kıyafetlere iliştirmek doğru olacaktır.
• Silikon emzikleri üç ayda bir yenilemeniz ve kauçuk emzikleri de ayda bir yenilemeniz çok önemlidir. Ancak bu sürelerde yenileseniz bile, emzikleri her kullanımdan önce aşınma ve yırtılmalar için kontrol etmeniz çok önemlidir. Eğer bir çatlak, küçük bir yırtık görürseniz derhal o emziği çöpe atın ve yenisini verin – o küçücük çatlak çok seri bir şekilde ilerleyebilir, boğulma tehlikesi oluşturabilir.
• Emziğe alıştırma sürecinde emziği ASLA bal, reçel, meyve suyu, pekmez vb. tatlı/şekerli gıdalara batırmayın. Diş ve diş etlerini olumsuz etkiler! Hazır diş ve diş etlerinden bahsetmişken, gelelim en çok sorulan soruya;

Emzik kullanımı bebeklerin dişlerine zarar verir mi?

Bu sorunun cevabı birçok doktor ve diş hekimi tarafından evet iken yapılan araştırmalar aslında zarar vermediğini göstermekte. Bebekler emzik kullanıldıkları süre boyunca süt dişleri vardır ve kalıcı dişleri 6 yaş civarında gelir – henüz gelmemiş dişlere emzik zarar veremez öyle değil mi? Artık piyasada yer alan emziklerin çoğu ortodontiktir. Ortodontik emziklerin uçlarının alt kısımları düzken üst kısımları yuvarlanmıştır, bu sayede bebek emerken emzik ağızda tıpkı anne memesinin yaptığı gibi düzleşir, bu sayede en doğal emme şekli taklit edilir ve diş ve diş etlerine baskı oluşmaz.

FAKAT çok uzun süreli emzik kullanımında, (tüm gün veya iki buçuk yaşın üstünde) artan ve uzun süreli baskıdan dolayı diş gelişimini olumsuz etkileme olasılığı artar bu yüzden Amerikan Pediatri Akademisi, çocuğunuz 3 yaşına geldiğinde hala emzik kullanıyorsa çocuğunuzun diş hekiminin damak ve çene yapısını kontrol etmesini tavsiye eder.

Bebeğimi emzikten vazgeçirmeye çalıştığımda zorlanıp üzülecek mi?

Asla zorlanıp üzülmek zorunda değil. Yeter ki bazı önlemler alın ve önden planınızı yapın.

Ben birden emziği yok etme taraftarı değilim. Danışanlarım bilirler, ben hiçbir konuda, ne uyku eğitiminde, ne beslenme eğitiminde ne de tuvalet eğitiminde ani değişiklikler yapmayı sevmem. Çünkü bu ani değişiklikler üzer! Yavaş yavaş hazırlamanın her konuda en etkili yöntem olduğunu savunurum hep.

Emziği bırakmaya karar verdiğinizde, öncelikle emzik kullanımının sadece yatmadan yatmaya olmasını sağlamanızı ve bebeğinizin hayatını değerlendirmenizi tavsiye ederim. Mesela, dişler çıktı mı? Eğer bebeğiniz diş çıkarma dönemindeyse emzik bırakmanın hiç de sırası değildir çünkü bebeğiniz kendini emerek rahatlatabilir. Ya da bebeğiniz kreşe başladıysa, ilk başlarda sık sık hastalanacaktır. Hastalıklarda emzik kullanımı bebekleri çok rahatlatır, kendi kendini sakinleştirmesine yardımcı olurken aynı zamanda boğazını nemli tuttuğu için ağrısını hafifletebilir, kulağında oluşan baskıyı bile rahatlatabilir.

Ben kendi çocuklarımda emziği bıraktırmak için hep iki buçuk – üç yaş arasında bir dönemi bekledim. Yukarıdaki tüm badireleri atlatmak ancak bu zaman dilimine denk geliyordu.

Ayrıca bu yaşa kadar tüm dişleri de çıktığı için emzikte yırtıklar oluşmaya başlar. Her yırtık emzik gördüğümde uyarıda bulunmaya başlarım. ‘Bak, dişlerinle emzikleri yırtma, yırtarsan atmak zorunda kalırız. Hadi gel, emziğinle vedalaş ve çöpe at.’ Bu eylemi 2-3 kere tekrar ettikten sonra zaten kavrarlar meseleyi. Eş zamanlı olarak artık bu emziklerin mağazalarda satılmadığını ve yenisini alamayacağımı da söylerim. Sonuncu emziğe geldiğimizde ise onunda yırtılmasını bekleyebilir ya da çaktırmadan bıçakla minik bir kesik atabiliriz. Sonuncu emziğin de artık gitmesi gerektiğini vurguladıktan sonra, beraber onu da çöpe atarız.

Son emzik atıldığı gün çocuklarımla ekstra gıdıklamalı, koşmalı, zıplamalı oyunlar oynarım ki iyice yorulsunlar. Her zamanki yatma saatinden biraz daha erken odaya gidip bolca kitap okurum. Tam uyuyacakken mutlaka emzik isteyecektir. Yumuşak bir ses tonuyla ona son emziği birlikte attığımızı hatırlatır, ama üzülmemesini, aslında ona ihtiyacı olmadığını söyleyip sıkı sıkı sarılırım. Önden hazırlık yaptığımız için uzatmadığını ve çok kısa bir sürede kaderine razı geldiğini göreceksiniz.